Kripto Para Borsası FTX’in İflası

Kripto Para Borsası FTX’in İflası
Kasım ayı içerisinde dünyadaki en büyük borsaların arasında yer alan milyarlarca dolarlık bütçeli Bahamalar merkezli kripto borsası FTX’te büyük şok yaşandı. Kripto sektörünün en büyük para borsası FTX, en sonunda iflas başvurusu yaptığını açıkladı. FTX son dönemde yaşadığı likidite problemleriyle kullanıcıların paralarını çekmesine olanak sağlamıyordu. Oluşan bu gelişmeler kamuoyunu olumsuz etkiledi ve en sonunda Binance CEO’su elindeki bütün FTX tokenlerini sattığını duyurdu. Bu gelişmenin ardından piyasada FTX hızla değer kaybetti ve bu durum kullanıcılar tarafından güvensizlikle anılmaya başlandı. Daha sonra Binance’in bu tutumu FTX borsasındaki kullanıcıların hızlıca paralarını çekmesine yol açtı ancak borsa bu durumla başa çıkamadı. Yaşanan bu gelişmelerden de piyasadaki diğer kripto borsaları nasibini aldı. Birçok kripto borsası gelişen olaylardan sonra finansal çöküşün eşiğine geldi. Tüm değerlendirmelerin anlaşılır olması için öncelikle FTX borsasının ne olduğunu anlamamız gerekiyor.
FTX Borsası Nedir?
2019 yılında kurulan FTX, bir kripto para borsasıdır. Sam Bankman ve Zixiago Wang tarafından kurulan FTX borsası, kurulduktan yaklaşık 6 ay sonra Binance CEO’su Changpeng Zhao’ya hisselerinin %20 kadarını 100 milyon dolara sattı. Bu FTX borsasının global anlamda popülerlik kazanmasını sağladı. Ağustos 2020 yılında FTX, kripto para birimi izleme uygulaması olan Blockfolio’yu 150 milyon dolara satın aldı. Bu gelişmeler sonucunda hızla büyüyen borsa temmuz 2021’de çeşitli bankalar, yatırım firmaları, iş adamları ve finansçıların da dahil olduğu 60’tan fazla yatırımcıdan 900 milyon dolar topladı. Hızla büyüyen borsa bu senenin başında FTX Ventures adında 2 milyar dolarlık bir girişim fonu duyurdu (İflas sonucunda kasım ayında FTX Ventures internet sitesi tamamen kapandı) ve daha sonra FTX.Us adında yalnızca Amerika Birleşik Devleti müşterilerine hisse senedi alım satım hizmeti verecek atılım yapıldı. Yine aynı ayda borsa sahipleri video oyun, video oyunlara eklenecek kripto para birimi, NFT’ler ve blok zincirlerini oyun dünyasına eklemeyi amaçlayan oyun bölümünü kurduğunu açıkladı. Bu dönemde işler FTX için oldukça iyi gidiyordu. FTX borsası bir başka büyük atılım yaparak 2022 temmuz ayında 240 milyon dolara BlockFi’yi bünyesine katacak bir anlaşmaya imza attı.
Kurulduğu yıldan sonra inanılmaz bir işlem hacmine ulaşan borsa, popülerliği sebebiyle bir dönem dünyanın en büyük 3.kripto para borsası olmuştur. 2021 yılının temmuz ayında yapılan çalışmalara göre borsa bir milyondan fazla kullanıcıya kripto işlem imkanı tanıyordu ve temmuz ayı FTX’in pik yaptığı dönemdi. FTX borsası için işler oldukça yoluna gidiyordu. Ta ki 2022 Eylül ayına kadar. Amerika Birleşik Devletleri’nde uzun bir dönem FTX borsası üzerinde araştırma yapan Bloomberg, eylül ayında bir açıklama yayınladı. FTX ile Alameda Research arasındaki ilişkiye değinen bu açıklama borsa için sonun başlangıcı oldu. Daha sonra FTX borsasının kurucularından Sam Bankman şirketten istifa etti.
FTX Kripto Para Borsası Kimin?
Antigua ve Barbuda’da kurulan Bahamalar merkezli FTX borsası Sam Bankman Fried ve Zixiago Wang tarafından kuruldu.
Sam Bankman Fried Kimdir?
Bankman Fried 1992 yılında bir üniversite kampüsünde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Annesi Stanford Üniversitesi’nin hukuk fakültesinde profesör Barbara Fried, babası ise Joseph Bankman’dır. Lise yıllarında matematiğe olan ilgisi nedeniyle dikkat çeken Sam, Amerika’nın en prestijli üniversitelerinden biri olan MİT’yi kazandı. Mezun olmadan önceki yaz EFT ticareti yapan Jane Street Capital’de çalışan Sam, mezun olduktan sonra burada tam zamanlı çalışmaya başladı. İlerdeki kariyerinde önemli bir yeri olan bu deneyimi sayesinde 2019 yılında FTX’i kuracaktı. Kasım 2017 yılında Alameda Research’ü kurdu. Daha sonra dünya kripto piyasasındaki para akışını yakından takip ederek en uygun fiyatlandırmanın Japonya’da olduğuna karar verdi ve Japonya’ya taşındı.
FTX Borsasının İflas Etme Süreci 
FTX borsasının iflas sürecini kronolojik olarak değerlendirmek en doğrusu olacaktır. Eylül 2022’de Bloomberg, uzun süren bir araştırma sonucunda Alameda Research ve FTX arasındaki ilişkisini bildirdi. Bloomberg’in yaptığı açıklamada Alameda Research’ün FTX için bir piyasa yapıcı işlevi gördüğü ve bu ticaret firmasının haziran, temmuz aylarında FTX’te bilinen en yüksek stablecoin mevduatı olduğu yazıyordu. Bloomberg aynı zamanda geleneksel hisse senedi piyasalarında varlığını sürdüren şirketler için hazırlanan düzenleyici gözetim eğer uygulanabilir olsa gözetimin bu iki şirket arasındaki bağı yasaklayacağını bildirdi. Bu, FTX borsası için sonun başlangıcı olmuştu. Daha sonra Wall Street Journal’in yaptığı araştırmalar neticesinde ortaya koyduğu çalışmaya göre; FTX 2022 yılında müşterilerinin varlıklarından 10 milyar doları Alameda Research’e borç vermişti. Daha sonra FTX CEO’su Caroline Ellison, Alameda Research’ün bu paraları yapıtım için bankalardan çektiği kredileri çekmek için kullandığını açıkladı.
Kasım ayının başlarında CoinDesk konuyla alakalı geniş bir makale yayınladı. Yayınlanan bu makaleden hemen sonra Binance CEO’su Changpeng Zhao Twitter’dan firmasının elindeki tüm FTT’leri satmayı planladığını söyledi. Kimilerince spekülasyon olarak algılanan bu gelişme büyük çaplı bir krize yol açtı. Kimi borsa habercileri kripto borsasına bomba gibi düşen bu gelişmeden sonra eğer Zhao bu söylemini eyleme geçirirse, FTT’nin fiyatı üzerinde çok büyük bir değişiklik olacağını bildirdi. Yapılan çalışmalar o dönemde bu eylemin yaratacağı kaosun FTX’e 6 milyar dolar bir kayıp yaşatacağını ön gördü. Zhao gündemi belirleyen açıklamalar yapmaya devam etti ve aynı gün FTT fiyatı yüzde 80 kayıp yaşadı. Bu FTX borsası içerisinde bulunan insanlar için soğuk su etkisi yarattı. FTX borsası gelişen bu olumsuz gelişmeler neticesinde hızlıca dibe çakılıyordu. Olayların üzerinden henüz az bir zaman geçmişken Bloomberg tekrar bir açıklama yaptı. Bloomberg, Amerika Birleşik Devletleri Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu ve Emtia Vadeli İşlemler Ticaret Komisyonu’nun FTX’in Bankman’ın sahip olduğu diğer yatırım araçları ve finans kuruluşlarıyla ilgili bir araştırma yaptığını bildirdi. Eğer bu araştırmada Bankman’ın diğer faaliyetleri ile FTX arasında bir bağ bulunursa sonuçlarının çok ağır olabileceği bildirildi. Açıklamanın olduğu gün tüm bu olumsuzluklar üzerine FTX’in internet sitesinde müşterilerin para çekmesi engellendi. Her ne kadar FTX tarafından bu olay sistemsel bir arıza olarak açıklansa da FTX borsasına olan güven giderek azalmaktaydı. 10 Kasım tarihinde yani olaylardan 1 gün sonra Bankman FTX’in içinde bulunduğu başarısızlıkları üstlenen bir açıklamada bulundu. Açıklamasında Bankman FTX’in halen ödeme gücünü korumak adına sermaye arayışı içinde olduğunu belirtti. Kamuoyunda güvenin sağlanmasına yönelik olarak da Alameda Research’ün faaliyetlerini sonlandırıp ticaretini durduracağını açıkladı. 1 hafta sonra da John J. Ray iflas mahkamesine verdiği yeminli beyanda FTX’in kayıtlarında Alameda Research’ün Bankman Fried’e 1 milyar dolar ve 500 milyon dolar olmak üzere 1.5 milyar dolardan fazla borç verdiğini belirtti. FTX’in iflas etmesinden sonra Bahamalar’da bulunan Bahamalar Kraliyet Polis Gücü şirket hakkında adli bir soruşturma başlattı. Bunun dışında Amerika Birleşik Devletleri New York Güney Bölgesi Savcılığı 14 kasım tarihinde FTX’in çöküşü ve FTX sahiplerinin organik bağlantıları hakkında bir soruşturma başlattı.