Büyük Teknoloji Firmalarındaki İşten Çıkarmaların Sebebi Ne?
Büyük Teknoloji Firmalarındaki İşten Çıkartmaların Sebebi Nedir?
Son dönemde küresel çapta artan yüksek enflasyon, faiz oranları sebepleriyle büyük teknoloji firmaları elde ettiği gelirlerde gerileme dönemi yaşadı. Amerika Birleşik Devletleri menşeili teknoloji firmaları başta olmak üzere işten çıkartma dalgasına Avrupa firmaları da katıldı. Bu süreç akıllara ekonomik resesyon ihtimalini getiriyor. Ekonomik resesyon, bir ülkede yaşanan ekonomik durgunluk olarak belirtilir. Eğer bir ülke ekonomisi belirli periyotlar halinde (en az 6 aylık bir süre boyunca) gerileme yaşayıp gerçek gayri safi yurt içi hasıla düşerse, ekonomik faaliyetleri negatif etki etmeye başlar ya da duraksarsa orada bir resesyondan söz edebiliriz. Uzmanlarca bu teknoloji firmalarının bulunduğu ülkelerde de resesyon durumundan söz edilmesi, bu ekonomik gelişmelerin bir açıklaması olarak yorumlanıyor. Amerika Birleşik Devleti’nde resesyonun her zaman en büyük göstergesi dev firmaların işten çıkartmalarıyla açıklanmıştır. ABD’nin dev teknolojik firmalarında yaşanan art arda işten çıkarmalar da bunun bir göstergesi olabilir.
Ekonomik alanda uzmanlık yapan yetkililerin belirttiğine göre 2022 yılında bu tarz büyük firmaların işten çıkartma stratejilerinin uygulanacağı bir ölçüde belliydi. Özellikle pandemi öncesi dönemde büyük teknoloji firmalarının çalışanlarına lüks hayatlar sunması, neredeyse sınırsız para harcamaları, çok iyi yerlerde ev ve konut sahibi olmalarını sağlamaları, lüks otomobillere binmelerine imkan tanınması gibi ayrıcalıkların bir nokta kesileceği biliniyordu. Firmalar da bir noktada adeta frene bastı ve yeni ekonomik planlarını yapmak için çalışmalar başlattı. Teknolojik firmalar, her zaman en iyi finans danışmanlarıyla birlikte hareket ediyor. Bu sebeple gelişen bu harcama sebebiyle finans danışmanları firmaları önlem almaları konusunda uyardı. Buna karşılık olarak yaşanan ilk gelişme ise yüksek sayıda çalışanın işten çıkarılması oldu. Robinhood, Coinbase gibi dev yüksek teknoloji şirketleri kısa bir süre içerisinde binlerce çalışanını işten çıkarttı. Bu ekonomik gerilemeden etkilenen Intel, Meta gibi dev teknoloji şirketleri de çalışan alımını durduğunu açıkladı. Oluşan bu işten çıkartma dalgasına azalan yatırımcı kaygısı da eşlik edince işler bir anda tepetaklak bir konuma gitmeye başladı. İşte bu işten çıkartmalara neden olan unsurlar:
Yatırımcıların Firmalar Üzerindeki Baskısı ve İnisiyatif Talebi
Yatırımcılar bu gibi kriz anlarında yatırım yaptıkları firmaların kasaları sonuna kadar dolu olsa dahi inisiyatif firmalardan inisiyatif almalarını ister. Yatırımcılar oluşan bu kriz anından hiçbir zaman memnun olmazlar ve sorunun çözümü için firmalardan adım atmasını beklerler. Buna en net örneklerden bir tanesi OpenWeb’in işten çıkarmaları. Özellikle son dönemde yüksek kar elde eden şirket, oluşan kriz sebebi neticesinde yatırımcılar tarafından oluşturulan baskılardan dolayı küçük çaplı bir işten çıkarma kararı aldı. Bununla birlikte çalışanlarının ikramiye gibi bonuslar kazanımlarını da durdurdu. Bu dönemde toplam 14 çalışanını işten çıkartan OpenWeb, halihazırda oluşan durumdan çok etkilenmediğini göstermiş oldu. İşten çıkarmadan sonra OpenWeb bütçenin bir kısmını reklam ve tanıtıma harcayacağını duyurdu ve yeni işe alımlar gerçekleştireceğini belirtti. Bu da akıllara neden o zaman 14 kişiyi işten çıkartıp, ek gelirleri durdurduğu sorusunu getiriyor. Firma bunu yaparak hem çalışanlarına hem yatırımcılara bir mesaj vermiş oldu. Çalışanları için korkulacak bir şey olmadığı mesajını veren firma yatırımcılara da biz sapasağlam geleceğe yönelik planlarla yolumuza devam ediyoruz mesajı vermiş oldu.
İhtiyaç Fazlası İşe Alımlarda Gözlenen Artış
Son yıllarda büyük teknoloji firmalarında görev alan start-up’lar, ihtiyaç olmamasına rağmen kaliteli çalışanlara olan talep ve rekabet sebebiyle birçok işçi alımı gerçekleştirdi. Oluşan bu rekabet havasın firmalarda işe alım gerçekleştiren departmanların adeta gözünü döndürdü ve işe alınabilecek her işçiyi işe aldılar. Bunun neticesinde birçok irili ufaklı firma, kısa bir süre içerisinde yüzlerce fazla çalışan sayısına ulaştı. Oluşan kriz neticesinde de firmaların ekonomi departmanları ya da danışmanları sorunu çözmek için işçi sayısı ve ödeneklerine yöneldi. Mesela WordPress tabanlı sitelerin geliştirilmesinde dünyanın en iyilerinden birisi olan Elementor, bu kriz atmosferinde iş gücünü 10’da 1’ini oluşturan sayıda işten çıkartma yaptı. Şirketin CEO’su yaptığı açıklamada küresel çaplı yüksek enflasyon neticesinde geliştirme değil pazarlama alanında işten çıkarmaya yoğunlaştığını belirtti.
Gelecekteki Ekonominin Belirsizliği
Teknoloji devi firmalar ekonomi modelleri üzerinde planlamalar yaparken geleceğe dair olası verileri de inceler. Son dönemde pandemi, artan enflasyon, devletlerin dış siyaset krizleri, iç yönetim dalgalanmaları gibi sebepler firmaların gelecekteki ekonomisini ne yönde etkileyecek, bilinmez bir durum ortaya koyuyor. Hal böyle olunca geleceği dair planlar yapan firmalar, ilerde daha büyük bir krizi önlemek adına şimdiden işten çıkartmalara başladılar.
Pandemi Dönemi ve Sonrası Meydana Gelen Gelişmeler
Pandeminin dünyadaki her sektörü etkilediği bir gerçek. Günlük yaşamsal faaliyetlerden eğitime, siyasetten spora, eğlence sektöründen tüketim faaliyetlerine kadar birçok sektörde krizler yaşandı. Bu krizlerden büyük firmalar ayakta kalmayı başarırken küçük çaplı yatırımcılar ise maalesef iflasın eşiğine geldi. Pandeminin dev teknoloji firmalarına en büyük artısı çevrimiçi çalışanların iş yükünü hafifletmesiydi. Ancak burada firmalar büyük bir yanılgı içerisine girdiler. Yazının öncesinde de belirttiğimiz gibi bu dönemde tavan yapmış kaliteli eleman rekabeti pandemide zirve yaptı ve çevrimiçi çalışan maaliyetlerinin de düşük olmasıyla işe alımlar tavan yaptı. Pandemi bittikten sonra çevrimiçi çalışmaları verimli olan insanlar şirketlerin merkezlerinde işlerine devam etmeye başladığı zaman artan iş yükü karşısında firmalar çaresiz kaldı. Pandeminin bir diğer olumsuz etkisi ise bu dönemde firmaların reklam ve tanıtıma bütçe ayırmak istememesi oldu. Halihazırda birçok ekonomik faaliyeti etkileyen pandemi döneminde firmalar reklam ve tanıtıma ayrılan bütçeyi bu dönemde kullanmak istemedi.
Kasım ayı boyunca yapılan araştırmalara göre pandemi döneminden 2022 Kasım’a kadar 1.300 teknoloji şirketinde toplam 220.000’e yakın çalışan işten çıkartıldı.
Büyük Teknoloji Firmalarının İşten Çıkarma Listesi (Kronolojik)
29 Kasım: İngiltere menşeili teknoloji firması Lyst yaklaşık 50 çalışanını işten çıkarttı.
22 Kasım: Teknoloji devi HP, 4.000 ila 6.000 kişiyi işten çıkarttı.
18 Kasım: Teknoloji devi Cisco, yaklaşık 4.000 kişiyi işten çıkarttı.
14 Kasım: Bu tarihe kadar Amazon’un işten çıkarmaları ile ilgili söylentiler dolaşıyordu ancak 14 Kasım tarihinde söylentiler netlik kazanmış oldu. Dünya devi Amazon, 10.000 kişiyi işten çıkarttı.
9 Kasım: Meta yine Amazon gibi büyük işten çıkarmaları ile adı anılan bir firmaydı. Son olarak Marc Zuckerberg yaptığı açıklamada şirkette yer alan işgücünün 10’da 1’lik bir kısmı yani yaklaşık olarak 11.000 kişiyi işten çıkardıklarını doğruladı.
4 Kasım: Twitter’ın yeni sahibi Elon Musk şirketi 44 milyar dolara devraldıktan sonra Twitter’daki işgücünün yarısını işten çıkarttı. Diğer firmalar arasında en radikal olarak alınan kararlardan birisi olan bu karar neticesinde yaklaşık 3.700 kişi işten çıkarıldı. Adı her ne kadar Twitter’daki yüksek kademe çalışanlarını işten çıkarmasıyla anılsa da olayların arka planında yapılan ekonomik değerlendirmeler olduğu açıkça gözüküyor.
17 Ekim: Microsoft, yüksek sayıda işten çıkartma yapan firmalardan birisi olmasına rağmen işgücünün yüzdesel kısmı değerlendirildiğinde az sayıda işten çıkartma yapan firmalardan birisi olduğu gözüküyor. Microsoft yaklaşık 1.000 personeli işten çıkarttı.